Udruženje građana „Zlatiborski krug“ iz Čajetine i  Užički centar za prava deteta su realizovli nekoliko aktivnosti sa decom i mladima na temu „Položaj i prava dece i mladih sa smetnjama u razvoju na teritoriji opštine Čajetina u kontekstu evropskih integracija“, od marta do juna 2020.godine u kojima je učesvovalo oko 700 dece i mladih. 

Prve pripremne aktivnosti su obuhvatile radionice sa decom (uživo, a kasnije i onlajn) na kojima su se upoznali sa Evropskom unijom i temama Pregovaračkog poglavlja 23, što je doprinelo da deca formiraju objektivno kritičko mišljenje u vezi sa temom prava deteta u kontekstu evropskih integracija. Jedna od tema pregovaračkog poglavlja jeste ostvarivanje prava dece kojoj je potrebna dodatna podrška i položaj osoba/deca sa smetnjama u razvoju i njihova socijalna inkluzija u lokalnu zajednicu. Mladi su se opredelili da upravo u svojoj lokalnoj zajednici istražuju temu položaja i podrške koju različite institucije i pojedinci na teritoriji opštine pružaju deci iz ovih ranjivih grupa. 

Usledile su aktivnosti formulisanja istraživačkih zadataka, kreiranja predmeta posmatranja kroz ček liste i ankete. Istraživački zadaci su dokumentovani slikom, tako da je načinjena virtuelna izložba fotografija pod nazivom „Primeri dobre prakse i različiti oblici podrške deci i mladima sa smetnjama u razvoju na teritoriji opštine Čajetina“. Slikama su prikazane sve mere podrške koje su u ovoj opštini pružene deci sa smetnjama u razvoju, od različitih aktivnosti u vaspitno-obrazovnim ustanovama preko otklanjanja barijera i generalno reakcije stanovništva (pojedinaca, preduzetnika, vlasnika preduzeća) na potrebe dece sa smetnjama u razvoju. Takođe, slike ukazuju i na ono što treba menjati u zajednici kako bi se utklonile arhitektonske, komunikacione ili psihosocijalne barijere sa kojima se deca kojoj je potrebna podrška svakodnevno suočavaju. Ova virteuelna izložba je omogućila da se sugrađani decentriraju i promenom perspektive bolje upoznaju sa nužnošću promena.

Istraživanje i upoznavanje sa izazovima sa kojima se suočavaju njihovi vršnjaci podstakli su mlade da učine još jedan korak kako bi delovali u korist stvarivanja prava. Obratili su se jedinici lokalne samouprave opštine Čajetina sa novim predlozima za unapređenje položaj dece iz ove ranjive grupe.Obraćanjem predsedniku opštine oni pozdravljaju mere podrške koje opština sprovodi, poput finansiranja rada Dnevnog boravka za decu i mlade „Zračak“ u Čajetini. Takođe, mladi informišu i o drugim nalazima do kojih došli istraživanjem:

“Ne postoje konkretne sportske aktivnosti za decu i mlade sa smetnjama u razvoju na teritoriji opštine Čajetina. Predlog je da se u okviru postojećih igrališta odredi prostor sa prilagođenim spravama, koševima, mrežama, terenima za decu sa smetnjama u razvoju. Smatramo da je važno da to bude u okviru već postojećih igrališta kako bi se deca sa smetnjama u razvoju osećala kao ravnopravni članovi društva, kako ne bi dolazilo do diskriminacije. Po potrebi se mogu angažovati i treneri.  Drugi predlog je da se udruženja koja se bave poboljšanjem položaja ove ranjive grupe povezu sa organizatorima Specijalne olimpijade, uz podršku Opštine.”

Nadamo se da će, uvažavavajući pravo na participaciju mladih u procesu donošenja odluka koje ih se tiči, ovi predlozi biti uzeti u razmatranje.

Realizovane aktivnosti su rezultat rada dece i mladih u saradnji sa UG „Zlatiborski krug“, Užičkog centra za prava deteta u okviru projekta „Monitoring ostvarivanja prava deteta u procesu pridruživanja Srbije Evropskoj uniji“ čiji je jedan od ciljeva informisanost dece i mladih o značaju praćenja procesa pridruživanja, mehanizmima uključivanja i načinima uticaja na kreiranje javnih politika povezanih sa pravima deteta.

Projekat Užičkog centra za prava deteta podržava Švedska u okviru programa Beogradske otvorene škole „Civilno društvo za unapređenje pristupanja Srbije Evropskoj uniji“.